Stressklachten en oorzaken
Stress is eigenlijk niets meer dan spanning en is niet per definitie ongezond. Je hebt soms een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Stress zorgt ervoor dat je lichaam klaar is voor actie, doordat de stresshormonen adrenaline en cortisol worden aangemaakt. Je lichaam komt dan in vecht of vlucht modus.
Een stressmoment is vaak van korte duur en als het moment geweken is, heeft je lichaam tijd nodig om zich te herstellen. Op het moment dat de stress aanhoudt, kan je stressklachten ervaren welke zich kunnen uiten in dingen als een gejaagd gevoel, pijnlijke spieren, piekeren, etc..
1. Draagkracht en draaglast
Stress wordt veroorzaakt door de hoeveelheid spanning die je ervaart. Die spanning wordt bepaald door de draaglast.
Draaglast wordt bepaald door dingen uit je omgeving, zoals bijvoorbeeld drukte op je werk of thuis. De draagkracht wordt gevormd door jouw mogelijkheden om spanning te voorkomen of te verminderen.
Wanneer de draaglast overeenkomt met de draagkracht, is er sprake van gezonde stress. Op het moment dat de draaglast groter wordt dan de draagkracht ontstaat ongezonde stress.
2. Gezonde stress (acute stress)
Gezonde stress is spanning voor een spannende gebeurtenis, zoals een examen, optreden of sollicitatiegesprek.
Je hersenen geven een signaal af waardoor je lichaam de hormonen adrenaline en cortisol gaat maken. Je lichaam komt in een staat van paraatheid, waarbij je alert kunt reageren op ‘gevaar’.
Als dit op korte termijn nog niet geweken is, maakt je lichaam extra cortisol aan. Deze hormonen zorgen ervoor dat je bloeddruk en hartslag stijgen, je ademhaling sneller gaat en je spieren zich aanspannen.
Zodra de spannende gebeurtenis voorbij is, neemt de spanning weer af.
3. Ongezonde stress (chronische stress)
Ongezonde stress is stress die langdurig aanwezig is, vaak voorkomt en/of groot is.
Bij langdurige of grote stress, is de hersteltijd groter. Bij vaak voorkomende stress is er onvoldoende gelegenheid om tussentijds te herstellen.
Al deze vormen van stress kunnen leiden tot verschillende stressklachten, zoals gevoelens van onrust, slaapproblemen en overspannenheid.
Ook kan dit zorgen voor verschillende lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid en (spannings)hoofdpijn.
Daarbij kunnen er psychische klachten ontstaan, zoals moeite met concentratie, je angstig voelen, depressie of een burn-out.
4. Symptomen van (ongezonde) stress
Stressklachten kunnen zich op diverse vlakken uiten. Lichamelijk, psychisch, in gedachten en gedrag, welke elkaar deels kunnen overlappen.
De meest voorkomende symptomen zijn versnelde hartslag en/of ademhaling, veranderde of weinig eetlust, vermoeidheid, duizelingen en hoofdpijn en je onrustig voelen.
Hieronder worden de stressklachten per categorie benoemd.
Lichamelijke klachten
- Hoofdpijn, aangespannen spieren in bijvoorbeeld nek, kaken, schouders of rug resulterend in pijn en/of stijfheid.
- Spijsverteringsstoornissen resulterend in maagklachten en/of misselijkheid.
- Verhoogde bloeddruk, duizelingen, versnelde hartslag en/of ademhaling, (chronische) hyperventilatie, trillen en/of overmatig zweten.
- Rusteloosheid, slaapproblemen en/of vermoeidheid.
- Verminderd immuunsysteem, waardoor je vatbaarder wordt voor verkoudheid, griep en andere ziekteverschijnselen.
Psychische klachten
- Snel geïrriteerd, gefrustreerd, boosheid, prikkelbaar, cynisch, angstig en/of snel huilen.
- Gevoel van ongelukkigheid, machteloosheid en dingen somber inzien en/of piekeren.
Gedachtensymptomen
- Negatieve gedachten over anderen, maar vaak gericht op jezelf.
- Obsessieve gedachten, vergeetachtigheid, geheugenproblemen, concentratieproblemen en/of moeite met helder nadenken.
Gedragssymptomen
- Verminderde belangstelling voor de omgeving, conflicten thuis of op werk, vermijding, agressie, bazigheid, snauwerigheid en/of extreem kritisch tegenover anderen of jezelf.
- Te veel of te weinig eten, overmatig actief zijn, moeilijk niks kunnen doen, te veel tegelijk doen, meer roken en/of meer alcohol drinken.
5. Oorzaken van stress
Er zijn veel verschillende oorzaken van stress, ook wel stressoren genoemd. Deze stressoren zijn onder te verdelen in twee categorieën, psychologische stressoren en fysiologische stressoren.
Psychologische stressoren zijn situaties, opmerkingen, personen of gebeurtenissen die je negatief of bedreigend opvat.
Fysiologische stressoren zijn stressoren die belastend voor je lichaam zijn.
Stressoren kunnen bijvoorbeeld werk, studie, het overlijden van een dierbare, een relatie, een (chronische) lichamelijke ziekte en/of financiële problemen zijn.
